Έτσι απελευθέρωσε τα Γρεβενά ο διοικητής του Ανεξαρτήτου Αποσπάσματος Ευζώνων Συνταγματάρχης Γεννάδης

Εφημερίδα ΣΤΟΧΟΣ

Στις 10 Οκτωβρίου ο διοικητής του Ανεξαρτήτρου Αποσπάσματος Ευζώνων Συνταγματάρχης Γεννάδης, κινήθηκε από Λαζαράδες προς τη Μονή Ζιδανίου (ΒΔ του χωριού Μικρόβαλτου), όπου παρέμεινε επί διήμερο (11 και 12 Οκτωβρίου), αναμένοντας διαταγές. Το βράδυ της 12ης Οκτωβρίου έλαβε από τα Σέρβια τη διαταγή του διαδόχου Κωνσταντίνου για κατάληψη της πόλης των Γρεβενών. Η διαταγή αυτή περιείχε τα παρακάτω πληροφοριακά στοιχεία:

Μετά την ήττα στα Στενά του Σαρανταπόρου ο εχθρός υποχώρησε προς διάφορες κατευθύνσεις.

· Η Ταξιαρχία Ιππικού κατέλαβε στις 11 Οκτωβρίου χωρίς αντίσταση την Κοζάνη.

· Η Στρατιά θα διερχόταν στις 13 Οκτωβρίου τον Αλιάκμονα και θα προήλαυνε προς Βορρά.

· Το Απόσπασμα (Γεννάδη) με τμήμα της τηλεγραφικής υπηρεσίας να προελάσει προς Γρεβενά και αρχικά μέχρι τη Σιάτιστα, για να καθαρίσει την περιοχή από τα υπάρχοντα εγκατεσπαρμένα μικρά εχθρικά τμήματα και να εξασφαλίσει τις συγκοινωνίες και τα νώτα της Στρατιάς.

Για την υλοποίηση της αποστολής αυτής ο συνταγματάρχης Γεννάδης έπρεπε να έχει υπόψη του τα εξής:

1) Να συνδεθεί τηλεγραφικά με το Στρατηγείο, για να υπάρχει συνεχής επαφή.

2) Οι μονάδες του να τρέφονται από τους επιτόπιους πόρους επιτάσσοντας τα αναγκαία εφόδια και μεταγωγικά μέσα.

3) Ο ανεφοδιασμός σε πυρομαχικά και υγειονομικό υλικό θα γινόταν από Καλαμπάκα – Βελεμίστι (Αγιόφυλλο).

4) Στις καταλαμβανόμενες από το Απόσπασμα πόλεις θα εγκαθιστούσε την ανάλογη φρουρά ασφάλειας. Για το σκοπό αυτό υπήρχαν στη διάθεσή του τα ευρισκόμενα στο Βελεμίστι τμήματα στρατού του εσωτερικού, τα οποία μπορούσε από τη στιγμή εκείνη να τα δίνει απευθείας διαταγές.

5) Ως διοικητής του Αποσπάσματος ήταν εξουσιοδοτημένος να διορίζει τις πολιτικές αρχές των απελευθερωμένων εδαφών, οι οποίες θα διοικούσαν την περιοχή ευθύνης τους σύμφωνα με τα ισχύοντα μέχρι τώρα.

Προώθηση Ίλης Ιππικού για συλλογή πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση που επικρατούσε στην πόλη των Γρεβενών

Στο μεταξύ η Ταξιαρχία Ιππικού είχε διατάξει στις 9 Οκτωβρίου μία ίλη της, δυνάμεως 137 ανδρών, να ενεργήσει αναγνώριση προς τα Γρεβενά. Η ίλη αυτή αφού ανέτρεψε τις μικροαντιστάσεις που συνάντησε από μεμονωμένες ομάδες Τούρκων στο Καρπερό και στο Φελί έφθασε στις νότιες παρυφές της πόλης (υψώματα Αγίας Παρασκευής) τις πρώτες βραδινές ώρες της ίδιας ημέρας.

Ένας διοικητής ουλαμού με τέσσερις ιππείς διατάχθηκε να πλησιάσει την πόλη και να αναφέρει για την επικρατούσα κατάσταση. Η πόλη ήταν θεοσκότεινη. Τα μόνα κτίρια που είχαν φως ήταν το Στρατιωτικό Νοσοκομείο (στη θέση που είναι σήμερα η Σχολή Αστυφυλάκων), ο στρατώνας και ένα μόνο «λουξ» έφεγγε στην πλατεία.

Η ίλη διανυκτέρευσε στο Καλαμίτσι κάτω από δυσμενείς καιρικές συνθήκες (χιονόνερο και δριμύ ψύχος). Το ίδιο βράδυ ο διοικητής της ίλης έστειλε επιστολή με τον ιερέα του χωριού στις τουρκικές αρχές Γρεβενών και ζητούσε να του παραδώσουν την πόλη. Οι Τούρκοι όχι μόνο αρνήθηκαν αλλά το πρωί της επομένης (10 Οκτωβρίου) με επικεφαλής τον Μπεκήρ αγά και 600 περίπου οπλισμένους Οθωμανούς, επιτέθηκαν στην ίλη και την ανάγκασαν να συμπτυχθεί προς τον Αλιάκμονα.

Ο διοικητής της ίλης, επιστρέφοντας στην έδρα της Ταξιαρχίας Ιππικού (περιοχή Σερβίων), πέρασε από τη Μονή Ζιδανίου και ενημέρωσε το συνταγματάρχη Γεννάδη για την κατάσταση που επικρατούσε στην πόλη.

Το ξημέρωμα της 13ης Οκτωβρίου το Απόσπασμα Γεννάδη ξεκίνησε από τη Μονή Ζιδανίου και το βράδυ έφθασε στο Ζημνιάτσι (Παλιουριά) Γρεβενών, όπου διανυκτέρευσε. Το επόμενο βράδυ διανυκτέρευσε στο Φελί. Εκεί έφθασαν τη νύχτα απεσταλμένοι του μητροπολίτη Γρεβενών Αιμιλιανού Δάγγουλα και διαφόρων προυχόντων της πόλης, οι οποίοι ανέφεραν στο διοικητή του Αποσπάσματος ότι τουρκικός στρατός εγκατέλειψε την πόλη και ότι αυτή ήταν έτοιμη να παραδοθεί στον ελληνικό στρατό.

Δράση εθελοντικών σωμάτων Κρητών

Περίπου 15 εθελοντικά σώματα [προσκόπων] Κρητών, με δύναμη από 20-50 άνδρες το καθένα, έφθασαν από την έναρξη του πολέμου και μέχρι 15 Οκτωβρίου στο Αγιόφυλλο Καλαμπάκας (ελληνοτουρκικά σύνορα), για να συμμετάσχουν στις επιχειρήσεις της Δυτικής Μακεδονίας. Αρχηγός όλων αυτών ήταν ο λοχαγός Γεώργιος Κατεχάκης.

Από το Αγιόφυλλο τα σώματα προήλασαν προς διάφορες κατευθύνσεις. Μερικά από αυτά έφθασαν στις 12 Οκτωβρίου στη Σιάτιστα, την οποία είχαν εγκαταλείψει οι Τούρκοι και την απελευθέρωσαν.

Τρία σώματα, με αρχηγούς τους Μιχαήλ Τσόντο, Μανώλη Νικολούδη και Ιωάννη Μαυρογένη, κατευθύνθηκαν προς το Κηπουριό, για να επιτεθούν εναντίον του ευρισκόμενου εκεί τουρκικού σταθμού. Τον βρήκαν όμως άδειο, καθώς οι Τούρκοι είχαν πληροφορηθεί για την επικείμενη επίθεση και τον εγκατέλειψαν έγκαιρα.. Από εκεί κατευθύνθηκαν προς το τουρκοχώρι Πηγαδίτσα και αφόπλισαν τους κατοίκους.

Αίτηση μητροπολίτη Γρεβενών για κατάληψη της πόλης από τον ελληνικό στρατό

Στις 14 Οκτωβρίου ο μητροπολίτης Γρεβενών Αιμιλιανός Δάγγουλας ενημέρωσε εγγράφως τις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές Τρικάλων ότι οι Τούρκοι στρατιώτες εγκατέλειψαν τα Γρεβενά και ζητούσε την επέμβαση του ελληνικού στρατού για κατάληψη της πόλης.

Τα τηλεγραφήματα που επιβεβαιώνουν το γεγονός αυτό ήταν τα ακόλουθα:

(1) Τηλεγράφημα Νομαρχίας Τρικάλων προς Γενικό Στρατηγείο


Τρίκκαλα 14-Χ-12, ώρα 11 π.μ. Γενικόν Στρατηγείον

Εις εν Βελεμιστίω διαμένοντα Ανθυπολοχαγόν Μαντζάρην εκομίσθη υπό τριών πολιτών Μακεδόνων επίσημον έγγραφον Μητροπολίτου Γρεβενών Αιμιλιανού, διευθυνόμενον προς ημέτερον αξιωματικόν τμήματος Βελεμιστίου λέγον ότι Τούρκοι στρατιώται και πολλοί Μουσουλμάνοι εγκατέλειψαν τα Γρεβενά.

Νομαρχών Τρικκάλων Κ ο ν τ ό π ο υ λ ο ς



(2) Τηλεγράφημα Ι Αναπληρωματικής Μεραρχίας προς Γενικό Στρατηγείο


Λάρισα 14-Χ-12, ώρα 1.30΄ π.μ. Γενικόν Στρατηγείον


Πρώτον Τάγμα 24 Πεζικού Συντάγματος τηλεγραφεί ημίν εκ Καλαμπάκας εξής: Γνωρίσατέ μας, παρακαλούμεν εις ποίον μέρος ευρίσκεται Συνταγματάρχης Γεννάδης καθ’ όσον δεν ηδυνήθημεν να εξακριβώσωμεν το μέρος. Μητροπολίτης Γρεβενών ειδοποιεί ότι τα Γρεβενά εξεκενώθησαν εκ του Τουρκικού Στρατού και αιτεί δύναμιν προς κατάληψιν.

Αναπληρωματική Μεραρχία. Κ ό ρ α κ α ς


Προέλαση Αποσπάσματος Γεννάδη για την κατάληψη των Γρεβενών

Το πρωί της 15ης Οκτωβρίου, ημέρα Δευτέρα, άρχισε η προέλαση του Αποσπάσματος από το Φελί προς τα Γρεβενά. Ο 2ος λόχος/1ου Τάγματος ορίστηκε ως εμπροσθοφυλακή της φάλαγγας.

Γύρω στις 1000 ώρα οι μονάδες του αποσπάσματος βρίσκονταν στα υπερκείμενα στη νότια πλευρά της πόλης υψώματα Αγίας Παρασκευής και Προφήτη Ηλία. Στη συνέχεια προωθήθηκαν για εξερεύνηση δύο λόχοι, οι οποίοι, καθώς δεν συνάντησαν εχθρική αντίσταση κατέλαβαν θέσεις γύρω από την πόλη και εφάρμοσαν μέτρα περιμετρικής άμυνας. Τότε συγκεντρώθηκε η υπόλοιπη δύναμη και εισήλθε θριαμβευτικά στην πόλη έχοντας επικεφαλής τις πολεμικές σημαίες των Ταγμάτων.

Σημειώνουμε εδώ ότι, μετά την αναχώρηση του τουρκικού στρατού και μέχρι την άφιξη του Αποσπάσματος Γεννάδη είχε σχηματιστεί η προσωρινή διοικητική επιτροπή της πόλης Γρεβενών αποτελούμενη από τους: Μητροπολίτη Αιμιλιανό Δάγγουλα, τους προύχοντες Νικόλαο Κουσίδη, Αθανάσιο Ηλία, Νικόλαο Ζαμκίνο και Δημήτριο Μπούσιο, τον μέχρι τότε καϊμακάμη (έπαρχο) Γρεβενών Αλή Φερουζάν εφένδη και τους μουσουλμάνους βέηδες Βεχήπ εφένδη και Ζουμπέρ εφένδη.

Οι χριστιανοί κάτοικοι της πόλης με επικεφαλής τον μητροπολίτη Αιμιλιανό Δάγγουλα, τα μέλη της προσωρινής διοικητικής επιτροπής και μεγάλο μέρος των Οθωμανών, με τον πολιτικό διοικητή (καϊμακάμη), εξήλθαν με ζητωκραυγές και χειροκροτήματα να προϋπαντήσουν το στράτευμα καταθέτοντας έκαστος στα χέρια του στρατιωτικού διοικητή την εντολή που είχε από την οθωμανική κυβέρνηση. Ήταν η πρώτη φορά από της εισόδου του ελληνικού στρατού σε κατεχόμενα εδάφη, που Οθωμανοί υποδέχονταν με ενθουσιασμό και χειροκροτήματα τον αντίπαλό τους.

Ίσως αυτή η θερμή υποδοχή από τους Οθωμανούς να οφείλεται στην αντίδραση προς το καθεστώς καταπίεσης και αυθαιρεσίας που είχε επιβάλει στην περιφέρεια Γρεβενών ο λοχαγός του τουρκικού στρατού Μπεκήρ αγάς.

Η τηλεγραφική αναφορά που υποβλήθηκε αυθημερόν για την ενημέρωση του Γενικού Στρατηγείου ήταν η εξής:

«Μεσημβρίαν κατέλαβον πόλιν Γρεβενών αμαχητί, του τουρκικού στρατού αποσυρθέντος εις Λειψίσταν (Νεάπολη) άμα τη αναγγελία της προελάσεως των ημετέρων. Υποδοχή εκ μέρους κατοίκων ανεξαρτήτως θρησκεύματος ενθουσιώδης.

Απόσπασμα Ευζώνων Γ ε ν ν ά δ η ς».


Το Απόσπασμα κατέλαβε με αυτόν τον τρόπο την πόλη, χωρίς να χρειασθεί να δώσει μάχη. Η διοίκηση με τα Τάγματα στάθμευσαν στο χώρο του τουρκικού Νοσοκομείου (εκεί που βρίσκεται σήμερα η Σχολή Αστυφυλάκων), εκτός από τρεις λόχους που εγκαταστάθηκαν για ασφάλεια στα γύρω υψώματα ως εξής:

Ένας λόχος στο Βαρόσι.

Ένας λόχος στα βόρεια υψώματα της πόλης (ύψωμα 610).

Ένας λόχος στα νότια υψώματα της πόλης (υψώματα Αγίας Παρασκευής και Προφήτη Ηλία).

Τις απογευματινές ώρες ζητήθηκε να προωθηθεί από την Καλαμπάκα στα Γρεβενά μια διλοχία του 24 Συντάγματος, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για τη φρούρηση της πόλης και των απελευθερωμένων χωριών. Η διλοχία αυτή καθώς και τα εθελοντικά τμήματα των Κρητών που δρούσαν μέχρι τότε ανεξάρτητα στην περιοχή, τέθηκαν υπό τις διαταγές του Αποσπάσματος.

Αμέσως μετά την κατάληψη της πόλης ο στρατιωτικός διοικητής συνταγματάρχης Στέφανος Γεννάδης κήρυξε το Στρατιωτικό Νόμο και απηύθυνε προς τους κατοίκους της περιφέρειας Γρεβενών προκήρυξη, με ημερομηνία 15 Οκτωβρίου, η οποία σε γενικές γραμμές ανέφερε τα εξής:



· Καταλαμβάνω την πόλη των Γρεβενών και ολόκληρη την πέριξ ύπαιθρο χώρα, και από σήμερα ισχύουν σ’ αυτή οι Νόμοι του Ελληνικού Κράτους.

· Ως υπεύθυνος στρατιωτικός διοικητής για την κατάληψη των Γρεβενών έχω εξουσιοδοτηθεί από τον αρχηγό του Στρατού Θεσσαλίας διάδοχο Κωνσταντίνο να αναλάβω τη διοίκηση της περιφέρειας με απεριόριστη δικαιοδοσία.

· Με την ιδιότητά μου αυτή προσκαλώ όλους τους κατοίκους να αναγνωρίσουν το νέο καθεστώς και να υποταχθούν στους Νόμους του Ελληνικού Κράτους.

· Καταλύω τις μέχρι τώρα οθωμανικές αρχές, συγκεντρώνοντας όλες τις αρμοδιότητες στο πρόσωπό μου, επιφυλασσόμενος να διορίσω το συντομότερο στα διάφορα αξιώματα εκείνους που θα έκρινα κατάλληλους.

· Απαγορεύω απολύτως στους κατοίκους να φέρουν όπλα, εκτός από αυτούς που έχουν τη νόμιμη άδεια και δίνω εντολή στους κατέχοντες παράνομο οπλισμό να τον παραδώσουν στη στρατιωτική υπηρεσία, γιατί διαφορετικά θα συλληφθούν και θα τιμωρηθούν σύμφωνα με τα προβλεπόμενα υπό του Στρατιωτικού Νόμου.

· Η ελεύθερη εξάσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων, η ασφάλεια της τιμής, της ζωής και της περιουσίας, καθώς και η τάξη και η ησυχία των πολιτών αποτελούν για τη στρατιωτική διοίκηση δικαιώματα σεβαστά και δεν πρόκειται να θιγούν.

· Προσκαλώ τους κατοίκους να επιδοθούν απερίσπαστοι στα έργα τους και να μην ανησυχούν, γιατί οι ελληνικοί Νόμοι και η εποπτεία των στρατιωτικών αρχών θα τους εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη εκτέλεση των καθηκόντων τους.

· Κάθε παράπονο οιουδήποτε πολίτη μπορεί να υποβληθεί στο επιτελείο της στρατιωτικής διοίκησης μέχρι της εγκαθίδρυσης των αρμοδίων αρχών. Και η προκήρυξη κατέληγε με την ευχή:

· «Είη ο ύψιστος αρωγός εις το έργον ημών».



Για να μην υπάρχει κενό εξουσίας, ο συνταγματάρχης Γεννάδης, την επόμενη ημέρα (16 Οκτωβρίου) διόρισε Δήμαρχο της πόλης το δικηγόρο Νικόλαο Κουσίδη και οκτώ δημοτικούς συμβούλους (5 Έλληνες και 3 Οθωμανούς).

Η σύνθεση του πρώτου Δημοτικού Συμβουλίου της απελευθερωμένης πόλης των Γρεβενών ήταν:

Δήμαρχος: Νικόλαος Κουσίδης. Αντικατέστησε τον Οθωμανό δήμαρχο Βεχήπ εφέντη.

Μέλη Δημοτικού Συμβουλίου: Κωνσταντίνος Ζαρκοδήμος, Αθανάσιος Ηλίας, Νικόλαος Ζαμκίνος, Σπύρος Ευθυμιάδης, Δημήτριος Μπούσιος, Καζαφέρ εφένδης Ζομπέρ εφένδης και Κιαμήλ Χαμήτ εφένδης. Επίσης διορίστηκε ως γιατρός του Δημαρχείου ο Αλέξανδρος Παπαλεξίου.



Υποβολή ψηφίσματος Δημοτικού Συμβουλίου Γρεβενών



Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Γρεβενών συνεδρίασε στις 18 Οκτωβρίου 1912 υπό την προεδρία του Δημάρχου Ν. Κουσίδου και υπέβαλε στον βασιλιά Γεώργιο Α΄, στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο και στο διάδοχο του θρόνου και αρχιστράτηγο του ελληνικού στρατού Κωνσταντίνο το παρακάτω ψήφισμα: [πρακτικό 3/18.10.12 Δημοτικού Συμβουλίου Γρεβενών]



Δήμος Γρεβενών

Ψήφισμα



Το Δημοτικόν Συμβούλιον του Δήμου Γρεβενών συνελθόν σήμερον την 18ην Οκτωβρίου 1912 εν εκτάκτω συνεδριάσει άμα τη οριστική συγκροτήσει του υπό την προεδρίαν του Δημάρχου κυρίου Ν. Κουσίδου

Ψηφίζει ομοφώνως



Υποβάλλει μετά σεβασμού και άκρας αφοσιώσεως προς την Αυτού Μεγαλειότητα τον Βασιλέα των Ελλήνων Γεώργιον τον Α΄, την Αυτού Βασιλικήν Υψηλότητα τον Διάδοχον του Ελληνικού Θρόνου, την Ελληνικήν Κυβέρνησιν και τον Ελληνικόν Στρατόν την ευγνωμοσύνην του Δήμου Γρεβενών δια την εθνικήν αποκατάστασιν και τα συγχαρητήρια δια τας περιφανείς νίκας του Ελληνικού Στρατού μετά της ευχής, όπως τα Ελληνικά όπλα στεφθώσι δια της τελικής θριαμβευτικής νίκης.

Ο Δήμαρχος Οι Σύμβουλοι

(υπογραφή) (υπογραφές)



Επίσης ο μητροπολίτης Αιμιλιανός Δάγγουλας απέστειλε προς τον πρωθυπουργό το ακόλουθο τηλεγράφημα:



Ελευθέριον Βενιζέλον

Πρωθυπουργόν

Αθήνας



Συγχαίρων θερμώς επί καταλήψει Γρεβενών υπό του Ελληνικού στρατού, απεκδέχομαι παρά του συνετού κυβερνήτου πάντα αγαθά ευνομίας, δικαιοσύνης και ευστόχου διοικήσεως.

Ο Μητροπολίτης Γρεβενών

Αιμιλιανός



Σύντομο βιογραφικό σημείωμα συνταγματάρχη Στέφανου Γεννάδη

Ο Στέφανος Γεννάδης γεννήθηκε στη Χίο το 1858. Αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων ως ανθυπολοχαγός Μηχανικού το 1881. Λίγο πριν από την έναρξη του Ελληνοτουρκικού Πολέμου του 1897 έγινε μέλος του Υπάτου Συμβουλίου της Εθνικής Εταιρείας και στις πολεμικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν πολέμησε με το βαθμό του λοχαγού. Αργότερα διετέλεσε (1908-1911) διευθυντής και επιθεωρητής Μηχανικού.

Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους πολέμησε με το βαθμό του συνταγματάρχη ως διοικητής αρχικά του ανεξαρτήτου Αποσπάσματος Ευζώνων και μετά της V Μεραρχίας, η οποία πολέμησε υπό τις διαταγές του στον Κόμανο, στο Κιλκίς και στην Τσουμαγιά.

Ο Γεννάδης παρέμεινε διοικητής της V Μεραρχίας με το βαθμό του υποστρατήγου και μετά τη λήξη του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου. Στη συνέχεια τοποθετήθηκε διοικητής του Δ΄ Σώματος Στρατού (Καβάλα) και προήχθη σε αντιστράτηγο τον Ιούλιο του 1916. Όταν το Ρούπελ και η Ανατολική Μακεδονία καταλήφθηκαν από τους Γερμανοβουλγάρους, και το Δ΄ Σ.Σ. παραδόθηκε στους Γερμανούς και μεταφέρθηκε στο Γκέρλιτς της Γερμανίας, ο ίδιος βρισκόταν με άδεια στην Αθήνα.

Το 1916-1917 διετέλεσε διοικητής του Α΄ Σώματος Στρατού στην Αθήνα και μετά την έξωση του βασιλιά Κωνσταντίνου και την επικράτηση του Βενιζέλου απομακρύνθηκε από το στράτευμα και εξορίστηκε στη Σαντορίνη.

Μετά την επάνοδο του Κωνσταντίνου (1920) ανέλαβε την αρχηγία της Χωροφυλακής και τον επόμενο χρόνο ορίστηκε Ανώτερος Στρατιωτικός Διοικητής Παλαιάς Ελλάδος, θέση που διατήρησε μέχρι το θάνατό του (Μάιος 1922).



Σύντομο βιογραφικό σημείωμα του πρώτου δημάρχου Γρεβενών Νικολάου Κουσίδη

Νικόλαος Κουσίδης του Φιλίππου (1862-1914). Γεννήθηκε στο Τσεπέλοβο Ζαγορίου το 1862. Αποφοίτησε από τη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων το 1885. Φοίτησε στη Νομική Σχολή Αθηνών, από την οποία πήρε πτυχίο το 1890. Εξάσκησε το δικηγορικό του επάγγελμα στα Ιωάννινα μέχρι το 1895.

Στα Γρεβενά εγκαταστάθηκε το 1895, όπου εργάστηκε ως δικηγόρος και έμπορος. Εξυπηρέτησε εθνικά την πόλη και επαρχία Γρεβενών ως Έφορος των σχολείων και ως Δημογέροντας της πόλης μέχρι το 1912.

Για τη δράση του αυτή συνελήφθη στις 13 Μαΐου 1906 μαζί με τους Γεώργιο Μπούσιο, Σπύρο Ευθυμιάδη (δικηγόρο), Θωμά Αθ. Ηλία και Ιωάννη Κιναμιώτη και κλείστηκε στις φυλακές Μοναστηρίου επί 40 ημέρες.

Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου 1906 συνελήφθη και πάλι με τον Γεώργιο Μπούσιο και προφυλακίστηκε στο Μοναστήρι μετά από κατάσχεση επιστολών που ανέφεραν δράση ελληνικών σωμάτων, για τις οποίες, οι Τούρκοι υποστήριζαν ότι έφεραν κρυπτογραφικά τις υπογραφές τους, γεγονός που αποδείχθηκε, μετά από γραφολογική εξέταση, ότι δεν ήταν αληθές. Παρόλα αυτά δικάστηκαν και οι δύο στις 17 Φεβρουαρίου 1907 από το Έκτακτο Δικαστήριο Μοναστηρίου και καταδικάστηκαν σε τριετή φυλάκιση, με ψήφους τρεις υπέρ και δύο κατά.

Μετά από 13 μήνες εγκλεισμό στις φυλακές (προφυλάκιση – φυλάκιση), με ενέργεια κυρίως του ευρισκομένου κοντά στο Χιλμή Πασά παρέδρου και αντιπροσώπου των Μεγάλων Δυνάμεων Αυστριακού Αλεξάνδρου Οπενχάιμερ και του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ακυρώθηκε η καταδικαστική απόφαση με έκδοση σουλτανικού Ιραδέ (αυτοκρατορικού διατάγματος) και αποφυλακίστηκαν στις 2 Ιανουαρίου 1908.

Διορίστηκε δήμαρχος Γρεβενών από τον διοικητή του ανεξαρτήτου Αποσπάσματος Ευζώνων συνταγματάρχη Στέφανο Γεννάδη την επομένη της απελευθέρωσης των Γρεβενών (16 Οκτωβρίου 1912).

Τον Ιανουάριο του 1913 διορίστηκε από την ελληνική κυβέρνηση υποδιοικητής (έπαρχος) Σιάτιστας, αλλά επειδή είχε κλονιστεί η υγεία του από τις κακουχίες και τον εγκλεισμό του στις φυλακές πέθανε το Μάιο του 1914 στην Αθήνα, όπου είχε μεταβεί για νοσηλεία.



Η κατάληψη του Τσουρχλίου (Αγίου Γεωργίου) από τον Μπεκήρ αγά

Οι εγκαταλείποντες την πόλη των Γρεβενών Τούρκοι στρατιώτες και άτακτοι Οθωμανοί, ανερχόμενοι περίπου σε πεντακόσιους (500) άνδρες, με επικεφαλής τον Μπεκήρ αγά, οχυρώθηκαν στο χωριό Τσούρχλι (Άγιος Γεώργιος) και απειλούσαν ότι θα επιτεθούν στα ελληνικά τμήματα που κατέλαβαν την πόλη, τρομοκρατώντας παράλληλα τους κατοίκους της υπαίθρου. Εκεί ενισχύθηκαν και από άλλους ένοπλους Οθωμανούς των γύρω χωριών.

Ο συνταγματάρχης Γεννάδης, για να αντιμετωπίσει την υφιστάμενη απειλή και να εκκαθαρίσει την περιοχή από τα εχθρικά στοιχεία, διέταξε το 1ο Τάγμα Ευζώνων να προελάσει προς τον Άγιο Γεώργιο και να διαλύσει τα εχθρικά τμήματα.

Το μεσημέρι της 16ης Οκτωβρίου το Τάγμα αναχώρησε από τα Γρεβενά και, όταν στις 1715 ώρα έφθασε σε απόσταση τριών χιλιομέτρων νότια του Αγίου Γεωργίου διαπίστωσε ότι διεξαγόταν μάχη μεταξύ του τουρκικού στρατού και δύο εθελοντικών σωμάτων Κρητών, του Μανώλη Νικολούδη και του Ιωάννη Μαυρογένη. Μόλις πλησίασε στο χωριό οι Τούρκοι είχαν απωθήσει τους Κρήτες και η συμπλοκή είχε σταματήσει. Οι οπλαρχηγοί πληροφόρησαν το διοικητή του Τάγματος ότι η εχθρική δύναμη ήταν διπλάσια από αυτή του Τάγματος.

Τότε ο διοικητής του Τάγματος ζήτησε ενισχύσεις από τα Γρεβενά, για να επιτεθεί το επόμενο πρωί. Ο συνταγματάρχης Γεννάδης αποφάσισε να επιτεθεί το ταχύτερο με όλες τις δυνάμεις του Αποσπάσματος και το πρωί της 17ης Οκτωβρίου έχοντας το 4ο Τάγμα Ευζώνων και ένα σώμα εθελοντών Κρητών έφθασε στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου και ενώθηκε με το 1ο Τάγμα. Αμέσως ανέπτυξε τις δυνάμεις του και επιτέθηκε κατά του μετώπου και δεξιού πλευρού του εχθρού. Οι Τούρκοι, μόλις αντιλήφθηκαν την επιθετική διάταξη του Αποσπάσματος, εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και υποχώρησαν εσπευσμένα προς τη Νεάπολη, όπου και εγκαταστάθηκαν αμυντικά. Μόνο το προπορευόμενο σώμα των Κρητών πρόλαβε να συγκρουσθεί μαζί τους και να φονεύσει 12 από αυτούς.

Στη συνέχεια το Απόσπασμα Γεννάδη προχώρησε και κατέλαβε το χωριό. Εκεί βρήκε κατακρεουργημένους τέσσερις Έλληνες, μεταξύ των οποίων τον ιερέα του χωριού (Παπαγιάννη) με τα δύο παιδιά του. Οι Κρήτες, έχοντας την πληροφορία ότι οι Οθωμανοί κάτοικοι του χωριού συμμετείχαν ενόπλως στα τμήματα του Μπεκήρ αγά, για αντεκδίκηση έκαψαν την οθωμανική συνοικία (μαχαλά).

Ο συνταγματάρχης Γεννάδης, αφού εγκατέστησε στον Άγιο Γεώργιο το 1ο Τάγμα Ευζώνων επέστρεψε με το 4ο Τάγμα στα Γρεβενά.

Στις 17 Οκτωβρίου το Απόσπασμα Γεννάδη έλαβε διαταγή του Γενικού Στρατηγείου να κατευθυνθεί δια μέσου Ανασελίτσας (Νεάπολης) προς Καστοριά, εγκαταλείποντας καθ’ οδόν φρουρές, σύμφωνα με τις οδηγίες της 12ης Οκτωβρίου.

Ύστερα από τη διαταγή αυτή, τις απογευματινές ώρες της 18ης Οκτωβρίου, το 1ο Τάγμα του Αγίου Γεωργίου κινήθηκε, για να καταλάβει τη Νεάπολη, εφόσον ο εχθρικός κίνδυνος από την περιφέρεια Γρεβενών είχε πλέον απομακρυνθεί.

Πρόταση αλλαγής της ημερομηνίας εορτασμού της απελευθέρωσης της πόλης των Γρεβενών

Όπως είναι γνωστό η απελευθέρωση της πόλης των Γρεβενών εορτάζεται σήμερα στις 13 Οκτωβρίου. Δεν γνωρίζουμε το σκεπτικό βάσει του οποίου υποβλήθηκε προπολεμικά η πρόταση καθορισμού της ημερομηνίας αυτής. Εκείνο που φαίνεται να συνέβη είναι ότι στις 13 ή 14 Οκτωβρίου πέρασαν από την πόλη δύο - τρία εθελοντικά τμήματα Κρητών (προσκόπων ανιχνευτών), χωρίς να συναντήσουν αντίσταση, γιατί οι Τούρκοι στρατιώτες με τον Μπεκήρ είχαν εγκαταλείψει την πόλη.

Τα τμήματα αυτά δρούσαν μέχρι τότε σαν ανεξάρτητα αντάρτικα σώματα χωρίς έλεγχο και συντονισμό από τον τακτικό στρατό. Και επειδή δεν ήταν καθαρά στρατιωτικά τμήματα γι’ αυτό δεν τους δόθηκε από το Γενικό Στρατηγείο η εξουσιοδότηση να προβαίνουν σε κατάργηση των τουρκικών αρχών. Έτσι οι διοικητικές αρχές των Γρεβενών (καϊμακάμης, δήμαρχος κλπ.), που είχαν παραμείνει στην πόλη, ασκούσαν την εξουσία τους κανονικά μέχρι το πρωί της 15ης Οκτωβρίου.

Και, για να γίνει αυτό πιο κατανοητό, ας πάρουμε ένα απλό παράδειγμα: Έστω ότι ένας πολίτης των Γρεβενών ήθελε στις 14 Οκτωβρίου να προβεί σε κάποια συμβολαιογραφική πράξη αγοραπωλησίας. Στο ερώτημα ποιος θα έβαζε τις σφραγίδες και τις υπογραφές η απάντηση είναι «οι τουρκικές αρχές», αφού δεν είχε καταργηθεί η εξουσία τους. Επομένως δεν μπορούμε να μιλάμε για απελευθέρωση της πόλης στις 13 Οκτωβρίου, όταν την ημέρα αυτή την εξουσία ασκούσε ο εχθρός.

Εξάλλου ο μητροπολίτης Γρεβενών, όπως είδαμε πιο πάνω, από τις 14 Οκτωβρίου ζητούσε επίμονα από τις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές Τρικάλων να ενημερώσουν το Γενικό Στρατηγείο για την αποστολή στρατού προς κατάληψη της πόλης, διότι είχε εκκενωθεί από τον τουρκικό στρατό.

Μετά την εξιστόρηση των μέχρι τώρα γεγονότων μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η απελευθέρωση της πόλης των Γρεβενών έγινε στις 15 Οκτωβρίου 1912 για τους εξής λόγους:

Την ημέρα αυτή καταλύθηκαν από τον στρατιωτικό διοικητή οι τουρκικές αρχές, οι οποίες έπαψαν πλέον να ασκούν την εξουσία από την ώρα που εισήλθε στην πόλη ο Ελληνικός Στρατός.

Την ημερομηνία αυτή έγινε γνωστό με επίσημα τηλεγραφήματα στην κυβέρνηση Βενιζέλου ότι απελευθερώθηκαν τα Γρεβενά και ότι άρχισαν να ισχύουν οι Νόμοι του Ελληνικού Κράτους.

Επίσης σ’ ένα άλλο επίσημο έγγραφο [υπ’ αριθ. 168/28.12.1912], το οποίο υπέβαλε στο Υπουργείο των Εξωτερικών ο Διοικητικός Επίτροπος (Έπαρχος) Γρεβενών Α. Ζαβιτσάνος, που αφορά αίτηση συνταξιοδότησης του Μουφτή Γρεβενών Αδέμ εφέντη από το ελληνικό Δημόσιο, αναφέρεται ότι η περιφέρεια Γρεβενών περιήλθε στην εξουσία της Ελληνικής Κυβέρνησης στις 15 Οκτωβρίου 1912.

Ύστερα από τα παραπάνω προτείνουμε όπως η Νομαρχία Γρεβενών μελετήσει το θέμα και προβεί στις δέουσες ενέργειες, ώστε να μετατεθεί η ημερομηνία εορτασμού από 13 στις 15 Οκτωβρίου, για να υπάρχει πλήρης ταύτιση των πραγματικών γεγονότων με την ημερομηνία απελευθέρωσης.



αναδημοσίευση απο : grevenanews